Ürün Açıklaması

 

MERİNOS ve TÜRKİYE KOYUN TÜRLERİ 

   Merinos Türkiye melez yeni koyun tiplerindendir. Birçok yerli koyun ırkların ıslahında kullanılmıştır. Yıllar yılı bu ülkenin üniversiteleri ve bu ülkeye gönül vermiş değerli bilim adamları konularında çalıştılar. Yabancı ırklara göre daha dayanıklı ama verimi düşük olan koyunlarımızın, bu olumsuzluğunu düzeltmek için çok gayret gösterdiler. Merinoslaştırmanın evveliyatı Osmanlı’ya kadar gider. Ilıman bölgelere uygun olan Karacabey merinosundan sonra daha karasal ve sert bir iklim yapısına sahip orta Anadolu için de akkaraman kökenli, nispeten onun dayanıklılığında, orta Anadolu’nun verimli sayılabilecek meralarından iyi faydalanan ama verim olarak daha üstün Anadolu merinosu ve daha sert iklimli yerler için akkaraman koyunu ile doğal olarak çiftleşebilen yine akkaramanın yetiştiği her yerde yetişen ama daha verimli ve daha üretken malya koyununu geliştirdiler.

Ülkemizdeki Koyun Tiplerini Şöyle Gruplandırabiliriz.

A.   Yapağı verim yönü tipler (Merinos tipleri)

B.   Et-yapağı verim yönlü tipler

C.   Süt ve döl verim yönlü tipler

A. Yapağı verim yönü tipler (Merinos tipleri)

Türkiye dokuma endüstrisinin gereksinme duyduğu nitelikli yapağı gereksinmesini karşılamak üzere uygulana gelen Merinoslaştırma çalışmaları sonucunda elde edilmişlerdir. Bu tiplerin başlıcaları; Karacabey Merinosu, Malya koyunu, Anadolu Merinosu ve Konya Merinosudur.

Genel özellikleri:

1. Yapağı verim yönlüdürler, yapağıları gerek nicelik gerekse nitelik açısından yerli koyunlardan üstündür.
2. Vücut, baş ve ayaklar beyazdır. Kuyruklar, Malya dışında ince ve uzundur.
3. Yerli ırklara göre daha hızlı gelişirler canlı ağırlıklar da yerlilerden yüksektir.
4. Malya dışında yağlı kuyruklu yerli ırklar ile doğal olarak aşma yeteneğine sahip değillerdir.
5. Tiplerde merinos genotipi düzeyine bağlı olarak özellikle Orta Anadolu koşullarında uyum zorlukları gözlenir.

A.1. Karacabey Merinosu

Oluşumu

Alman-Et Merinosları ile Kıvırcık koyunlarının çevirme melezlemesi yöntemiyle çiftleştirilmesi sonucu elde edilmişlerdir. Yaklaşık % 90-95 merinos genotipi taşırlar.

Dış yapı özellikleri

Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Kuyruklar ince ve uzundur. Koyunlar boynuzsuzdur. Koçlar boynuzlu olabilir. Kıvırcığa göre boyun kuvvetli ve geniş, sırt düzgün ve geniş sağrı geniş ve az düşük, butlar dolgun ve derindir. Yapağı bir örnek ve incedir. Canlı ağırlık ortalama 50-55 kg’dır.

Karacabey Merinosu Fizyolojik Özellikleri

Kirli yapağı gömlek ağırlığı: 3,0-3,5 kg.

Canlı ağırlık Dişi: 50-60 kg, Erkek: 80-110 kg.

Laktasyon süresi: 70 gün

Laktasyon süt verimi: 75-80kg.

Karkas ağırlığı: 25-30 kg.

Döl Verimi : % 120

Et Randımanı : % 45-50

İkizlik oranı % l Kuzulama gelişme hızı kıvırcığın üzerindedir. Sortimanı S.’dir. Lüle uzunluğu 6,5- 7,0 cm’dir.

Yayıldığı bölge

Karacabey Tarım İşletmesi’nde geliştirilmiştir. Güney Marmara’da yayılmıştır.

A.2. Malya Koyunu

Oluşumu

Alman-Et Merinoslarının Akkaraman koyunlarıyla birleştirme (kombinasyon) melezlemesi yöntemiyle çiftleştirme oluşturulmuşlardır. Bu amaçla önce Merinos x Akkaraman birinci geriye melez döller (G1) elde edilmiştir. Bu G1‘lerin dişileri vücut yapıları oldukça iri, yapağı ve döl verimi üstün Akkaraman koçlarına verilerek % 35-40 düzeyinde merinos genotipi taşıyan yarım yağlı kuyruklu Malya tipleri oluşturulmuştur.

Dış yapı özellikleri

Vücut beyazdır, baş ve bacaklarda siyah lekeler bulunabilir. Kuyruk yarım yağlı kuyruk yapısındadır. Yapağı verim özellikleri bakımından Akkaramandan üstündür. Vücudu daha incedir. Canlı ağırlık ortalama 45—50 kg’dır.

Verim özellikleri

Doğumda kuzu sayısı 1,10’dur. Gelişme hızı Akkaraman’nın üstündedir. Kirli yapağı verimi 2,4 - 2,8 kg arasında değişir. Yapağı inceliği 26 - 28 mikrondur.

Yayıldığı bölge

Orta Anadolu ‘da Malıya Tarım İşletmesi’nde elde edilmiştir. Bu bölgede Akkaramanların ıslahında kullanılmaktadır.

A.3. Anadolu Merinosu

Oluşumu

Alman Et Merinosları ile Akkaramanların melezlemesiyle elde edilmişlerdir. Bu merinos tipi %75-80 merinos genotipi taşır.

Dış yapı özellikleri

Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Lekelilik istenmez. Yapağı uzun, sık ve bir örnektir. Koyunlar boynuzsuzdur. Koçlar boynuzlu olabilir. İri, derin ve geniş yapılı bir vücuda sahiptir. Kuyruk ince ve kısadır. Canlı ağırlık ortalaması 55-60 kg’dır.

Verim özellikleri

Doğumda kuzu sayısı yaklaşık 1.20’dir. Doğum ağırlığı 4,5-4,7 kg ve sütten kesim ağırlığı 19,3-19,6 kg arasında değişir. Laktasyon süresi 120 gün civarındadır. Laktasyon süt verimi ise ortalama 70 kg’dır ve bu miktar 30-100 kg arasında değişir. Kirli yapağı verimi 3-3,5 kg düzeyindedir. Yapağı inceliği 22 mikrondur.

Yayıldığı bölge

Orta Anadolu’da Gözlü Tarım İşletmesi’nde oluşturulmuştur. Akkaramanların ıslahında kullanılmaktadır. Ayrıca saf yetiştiriciliği de yapılır.

A.4. Konya Merinosu (Orta Anadolu Merinosu)

Oluşumu

Konya Merinosu, G2 ve G3 düzeyindeki Alman Et Merinosu Akkaraman melezi koyun ve koçların kendi aralarında çiftleştirilmesiyle elde edilmişlerdir. Bu tiplerde merinos genotipi % 85’in üstündedir.

Dış yapı özellikleri

Vücut baş ve Bacaklar beyazdır. Kuyrukları ince ve uzundur. Koyunlar ve koçlar boynuzsuzdur. Yapağı örtüsü bir örnek ve incedir. Akkaramanda göre iri, derin ve geniş yapılı bir vücuda sahiptirler. Canlı ağırlık ortalaması 55-60 kg’dır.

Verim özellikleri

Doğumda kuzu sayısı 1.45’dir. Kuzularda doğum ağırlığı 4,5-5,0 kg arasında değişir. Laktasyon süt verimi 40-50 kg laktasyon uzunluğu 140-150 gündür. Kirli yapağı verimi ortalaması 3,7 kg’dır. Lüle uzunluğu 7-9 cm’dir. Sortimanı 60-64’S’dir.

Yayıldığı bölge

Konya Tarım İşletmesi’nde geliştirilmiştir. Akkaramanların ıslahında ve saf yetiştirme amacıyla kullanılmaktadır.

B. Et-yapağı verim yönlü tipler

     Yerli koyun ırklarının et-yapağı verimi yönünde ıslahı amacıyla yararlanılan başlıca ırklar Rambouıllet, ile de France ve Texel olmuştur. Bu ırkların kimilerinden yararlanılarak Ramlıç (Çifteler) ve Menemen gibi koyun tipleri oluşturulmuştur. Son olarak 1987 yılında Border Leicester, Hampshire, Dorset Down, Lıncoln ve Alman Siyah Başlı Elçi koyunu gibi etçi kimi kültür ırkları yurdumuza getirilmiştir.

Genel özellikleri:

1. Bu tipler et verim yönlüdürler. Büyüme hızı ve karkas kalitesi gibi özellikler açısından üstün özelliklere sahiptirler.
2. Yapağı verim özellikleri orta-kalite (semi-fine)’dir.
3. Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Kuyrukları incedir.
4. Genel olarak kasaplık kuzu üretiminde baba soy olarak kullanılmak üzere oluşturulmaktadırlar.

B.1. Ramlıç (Çifteler)

Oluşumu

Dağlıçın var olan koşullardaki yüksek yaşama gücü ile Rambouıllet ırkının iyi olan et ve yapağı verim özelliklerini birleştiren bir koyun tipidir. Ramlıç koyunu, % 65-70 Rambouillet + % 30-35 Dağlıç genotipi taşımaktadır.

Dış yapı özellikleri

Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Kuyruk ince ve uzundur. Koyunlar boynuzsuzdur. Koçların ise yaklaşık % 50’si boynuzludur. Vücut Dağlıça göre oldukça iyi ve etçi koyun görünümündedir. Yapağı örtüsü ince ve bir örnektir. Canlı ağırlık ortalaması 50 kg ‘dır.

Verim özellikleri

İkizlik % 10 düzeyindedir. Kuzu doğum ağırlığı 4,0-4,5 kg’dır. Dördüncü ay ağırlığı ortalama 30 kg’a erişir. Laktasyon süt verimi 70 kg civarındadır. Kirli yapağı verimi 3,0 kg’dır. Sortimanı 60-64’S’dır. Lüle uzunluğu 7,0 cm. ’dir.

Yayıldığı bölge

Çifteler Tarım İşletmesi oluşturulmuştur.

B.2. Menemen koyunu

Oluşumu

İle de France koçları ile Tahirova koyunlarının melezlenmesiyle oluşturulmaktadır. Bu tipte hızlı gelişme özelliği ile de France’dan süt ve döl verimi düzeyi ve et kalitesi Tahirova’dan sağlanmaktadır. Menemen tipi ortalama olarak %75’lerde France + %25 Tahirova genotipi içermektedir.

(Amaçlanan) Dış yapı özellikleri

Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Yağsız ince kuyrukludur. Etçi koyun görünümündedir. Bir başka deyişle iri bir baş, kısa kalın boyun, derin göğüs, geniş sırt, kalın ve kısa bacaklılık ve dolgun bir buta sahiptir. Koyunlar ve koçlar boynuzdur. Yapağı örtüsü bir örnek ve orta kalitedir.

(Amaçlanan) verim özellikleri

Doğum başına kuzu sayısı 1,30-1,50’dir. Doğum ağırlığı 5,0-6,0 kg’dır. Dördüncü ay ağırlığı 35-40 kg’dır. Süt verimi 150 litre, laktasyon süresi 120 gündür. Yapağı verimi 4 - 5 kg’dır.

Yayıldığı bölge

E.Ü. Ziraat Fakültesi Menemen Uygulama Çiftliği’nde oluşturulmaktadır.

C. Süt ve döl verim yönlü tipler;

Özellikle Batı Anadolu’da oluşturulan süt ve döl verim yönlü koyun tiplerinin başlıcaları, Tahirova, Sönmez, Acıpayam ve Türkgeldi tipleri ile ara kademe olarak kullanılan Asaf tipidir.

Genel özellikleri

1. Genelde süt ve döl (et) verim yönlü tiplerdir. Ancak aynı zamanda kuzu eti üretimi için uygun ana ve baba soylar olma özelliğine de sahiptirler.
2. Erken yaşta damızlıkta kullanılabilir.
3. Verim güçleri (süt, döl, yapağı) yerli ırklara göre en az 2-3 kat daha fazladır.
4. Oluşturuldukları bölgelerin iklim ve çevre koşullarına uyum yetenekleri yüksektir.
5. Kimileri örneğin Acıpayam ve Asaf tipleri yağlı kuyruklu yerli koyunlar doğal olarak aşabilir.
6. Sürü koyunculuğundan daha çok küçük sürü koyunculuğu ve aile tipi koyunculuğa uygun özellik gösterirler

C.1. Tahirova koyunu

Oluşumu

Tahirova, D. Friz x Kıvırcık birleştirme (Kombinasyon) melezlenmesiyle oluşturulmuştur. Tip, %75 D. Friz + % 25 Kıvırcık genotipi içermektedir.

Dış yapı özellikleri

Vücut, beyaz ve lekesiz, ince ve uzun kemik yapılıdır, yüz çıplak boş koçbaşı şeklindedir. Kuyruk ince ve yapağısızdır. Boy (Cidago yüksekliği) 65- 70 cm vücut uzunluğu 65-70 cm, göğüs uzunluğu 95-100 cm dolayındadır. Koyunlar boynuzsuzdur. Koçlarda boynuzlulara rastlanır. Meme, bezci ve geniş meme yapısındadır. Ergin yaş canlı ağırlık koyunlarda 55-60 kg koçlarda 80-90 kg’dır.

Verim özellikleri

Doğumda kuzu sayısı 1,60-1,80’dir. Kuzuların doğum ağırlığı 4,0-4,5 kg’dır. Üçüncü ay canlı ağırlığı 28-30 kg bulur. Laktasyon süresi 200-240 gün laktasyon süt verimi 250-300 kg’dır. Yapağı verimi 3 - 4 kg’dır. Yapağı inceliği 50 S’ den yüksektir. Birörnek ve önü kılsızdır.

Yayıldığı bölge

Tahirova Tarım İşletmesi’nde oluşturulmuştur. Tahirova tipi, Güney Marmara, Trakya ve Ege Bölgesi’nde yerli koyunların ıslahında ve yeni koyun tiplerinin elde edilmesinde başarıyla kullanılmaktadır. Anılan yörelerde yaklaşık 300 - 500 bin arasında değişen Tahirova melezi koyun vardır.

C.2. Sönmez koyunu

Oluşumu

Sönmez tipi elde etmek üzere Sakız koç ve Tahirova koyun melezlenmekte, elde edilen melez döller ikinci aşamada Tahirova koçlarıyla çiftleştirilmektedir. Bu şekilde oluşturulan tip, %25 Sakız + %75 Tahirova genotipi içermektedir.

(Amaçlanan) Dış yapı özellikleri

Beyaz, lekesiz, yüksek ve sağlıklı bir vücut yapısına sahiptir. Koyunlar boynuzsuzdur, koçlarda küçük boynuzlulara rastlanabilir. Uzun ve geniş sırtlı dolgun ve yüksek sağrılıdır. İnce ve yağsız kuyrukludur. İri ve bezel meme yapısı vardır. Canlı ağırlık koyunlarda 60-65 kg koçlarda 90-100 kg’dır.

(Amaçlanan) Verim özellikleri

Doğumda kuzu sayısı 1,60 – 1,70’dir. Dördüncü ay canlı ağırlığı 35-40 kg’dır. Laktasyon süresi 200-240 gündür. Laktasyon süt verimi ise 350-400 kg ‘dır. Yapağı verimi 3 - 4 kg. ’dır.

Yayıldığı bölge

E.Ü. Ziraat Fakültesi Bornova Deneme Ağılında elde edilmektedir. Sönmez tipinin, Ege Bölgesi’nin sıcak ve kurak yaz koşullarına Tahirova tipinden daha çok uyum göstereceği beklenmektedir. Diğer yandan bu tip, bakım ve besleme olanakları iyi, koyun sütü ve kuzudan gelir sağlayan işletmeler için uygun olacaktır.

C.3. Acıpayam koyunu

Oluşumu

Acıpayam koyunu, D. Friz x İvesi x Dağlıç ırklarının aşamalı olarak melezlenmesiyle elde edilmektedir. İlk aşamada İvesi koçları ile Dağlıç dişileri çiftleştirilmiştir. Elde edilen F1 dişiler, daha sonra D. Friz x İvesi melezi (Asaf) koçlarına verilmiştir. Bunların dölleride kendi aralarında çiftleştirilerek % 25 D. Friz + %50 İvesi + %25 Dağlıç’tan oluşan Acıpayam tipi oluşturulmaktadır.

(Amaçlanan) Dış yapı özellikleri

Vücut beyaz Yapağılı ve lekesizdir. Baş kahve renkli ya da siyah lekelidir. İri bir vücut yapısına sahiptir. Koçlar boynuzlu olabilir, koyunlar boynuzsuzdur. Kuyruk orta yağlıdır. Meme koltuk ve bezel meme yapısındadır. Canlı ağırlık koyunlarda 60 - 70 kg koçlarda 100 - 130 kg arasında değişir.

(Amaçlanan) Verim özellikleri

Doğumda kuzu sayısı 1,30 - 1,40’dır. Dördüncü ay canlı ağırlığı 40-45 kg’dır. Laktasyon süresi 160 - 180 gün laktasyon süt verimi 180-200 kg’dır. Yapağı verimi 4-5 kg’dır.

Yayıldığı bölge

Acıpayam koyunu, Acıpayam Tarım İşletmesi’nde elde edilmektedir. Halı tipi yapağı özelliklerine sahip et ve süt verim yönlü bir tiptir. Bu koyun tipi, Dağlıç ırkının yetiştirildiği ekstansif koşullara uyum sağlayabilecek bir yapıya sahiptir. Ayrıca Dağlıçları doğal olarak aşabilmektedir. Bu özellik saha düzeyinde Dağlıçlarla yapılan melezleme çalışmalarında büyük bir kolaylık sağlamaktadır.

C.4. Türkgeldi koyunu

Oluşumu

Türkgeldi tipini oluşturmak üzere, Tahirova koçları, Türkgeldi Kıvırcığı koyunlara verilerek F1 erkekler, F1 dişiler yeniden Tahirovayla çiftleştirilerek TAG. (Tahirova birinci geriye melez) döller elde edilmektedir. Bunların kendi aralarında çiftleştirilmesi ve seleksiyonuyla Türkgeldi koyunlar yaratılmaktadır. Bu tip, % 75 Tahirova + %25 Kıvırcık genotipi içermektedir.

(Amaçlanan) Dış yapı özellikleri

Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Orta uzun boynu, uzun ve sallı bir vücudu vardır. Koç başlılık egemendir. Yüksek bacaklıdır. Koyunlar boynuzsuzdur, koçlarda boynuzlulara rastlanabilir. Kuyruk, ince ve uzundur. Memeleri bezel geniş meme görünümdedir. Canlı ağırlık koyunlarda 40 - 50 kg, koçlarda 70 - 80 kg' dır.

(Amaçlanan) Verim özellikleri

Doğumda kuzu sayısı l.40-l.50’dir. Pöliöstrik bir özellik taşıması istenir. Çiftleşme mevsimi uzunluğu 200 - 220 gündür. Dördüncü ay ağırlığı 30-35 kg’dır. Laktasyon süresi 180-200 gündür. Laktasyon süt verimi 150 - 180 kg, yapağı verimi 2,5-3,0 kg’dır.

Yayıldığı bölge

Türkgeldi koyunu, Türkgeldi Tarım İşletmesi’nde elde edilmektedir.

C.5. Asaf koyunu

Oluşumu

Asaf tipi, % 50 İvesi + 50 Doğu Friz genotipi içermektedir.

Dış yapı özellikleri

Vücut, beyaz yapağılı ve lekesizdir. Uzun ve sallı bir vücudu vardır. Yüksek bacaklı, orta dolgun ve uzun butludur. Koyunlar boynuzsuz, koçlar boynuzlu olabilir. Kuyruk orta yağlıdır. Bezel yapıda geniş bir memesi vardır, ergin yağ ağırlığı 60-70 kg’dır.

Verim özellikleri

Doğumda kuzu sayısı 1,20 – 1,30’dur. Doğum ağırlığı 4-5 kg, dördüncü ay ağırlığı 35-40 kg’dır. Laktasyon süresi 180-200 gün, laktasyon süt verimi 200-250 kg’dır.

Yayıldığı bölge

Asaf tipi, Ege Ziraat Fakültesi Menemen Uygulama Çiftliği elde edilmiştir. Bu tip, İç Batı Anadolu ve Göller Bölgesi’nde yetiştirilen Dağlıç koyunlarını ve Özellikle Acıpayam koyununun oluşturulmasında Dağlıç x İvesi melezlerini doğal olarak aşabilen süt ve döl verimi iyi bir ara kademedir.

merinos TARIM HAYVANCILIK GID. İNŞ. SAN. Ve TİC. LTD. ŞTİ.

Ege Mah. Yapıcılar Sok. No:44/2 Karesi/ Balıkesir 02662443838, 02662435000, 05072326000

Çiftlik: Tatlıpınar Köyü Karesi/Balıkesir